Turkiyaga BRIKS nega kerak?
- Жанр: Yangiliklar
- Смотрели: 1
- Формат: mp4
- Дата релиза: 06-09-2024, 14:48
1952 yildan beri NATOning muhim a’zosi bo‘lgan Turkiya, Bosfor va Dardanel bo‘g‘ozlari ustidan nazorati hamda AQShdan keyin ikkinchi eng katta armiyasi tufayli ittifoqda muhim rol o‘ynaydi. Uning Yevropa va Osiyo chorrahasida joylashganligi NATOga Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda ta’sirini saqlab qolish imkonini beradi.
Shu nuqtai nazardan, Bloomberg agentligining Anqaraning BRIKSga qo‘shilish uchun rasmiy arizasi haqidagi so‘nggi hisoboti alohida qiziqish uyg‘otmoqda. Turkiya tomoni bu ma’lumotni tasdiqlamagan bo‘lsada, birlashishdan manfaatdor ekanligini ta’kidladi, bu yuqori darajada bir necha bor bildirilgan. Turkiyaning bunday harakati o‘zgaruvchan dunyo tartibida yanada muvozanatli tashqi siyosat yuritish istagini ko‘rsatishi mumkin.
Eng qizig‘i, Bloomberg agentligining Anqara BRIKSga a’zo bo‘lish uchun rasmiy ariza bergani haqidagi ma’lumoti. Turkiya tomoni bu ma’lumotni tasdiqlamagan bo‘lsada, avvalroq yuqori darajada bir necha bor bildirilgan birlashishdan manfaatdor ekanligini ta’kidladi.
Hukmron Adolat va taraqqiyot partiyasi vakili O‘mer Chelikning aytishicha, Turkiya BRIKS blokiga qo‘shilish imkoniyatini ko‘rib chiqmoqda, biroq hozircha aniq chora ko‘rilmagan. Chelik Anqarada o‘tkazilgan matbuot anjumanida «Agar aniq bir rivojlanish bo‘lsa – BRIKSga a’zolik bo‘yicha qaror yoki baholash – biz buni siz bilan baham ko‘ramiz» dedi.
Chelikning so‘zlariga ko‘ra, avvalroq Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on Anqaraning alyansga qo‘shilish istagini bildirgan, bu esa geosiyosiy tortishish markazining rivojlangan dunyodan rivojlanayotgan iqtisodlarga o‘tishi bilan bog‘liq.
Avvalroq Rossiya prezidenti Vladimir Putin Turkiya tashqi ishlar vaziri Xoqon Fidan bilan Moskvada bo‘lib o‘tgan uchrashuvda Rossiya Anqaraning BRIKS faoliyatiga qiziqishini olqishlashini va umumiy muammolarni hal qilish bo‘yicha bu istagini qo‘llab-quvvatlashini aytgan edi.
Anqaraning BRIKSga bo‘lgan qiziqishini Turkiyaning G‘arb bilan uzoq yillik munosabatlari bilan izohlash mumkin. 2005 yilda boshlangan Yevropa Ittifoqiga kirish jarayoni yillar davomida kutilgan natijalarni bermadi. Bu G‘arb ittifoqchilari bilan davriy kelishmovchiliklar bilan birga munosabatlarning asta-sekin sovuqlashishiga va Turkiyaning yangi hamkorlar izlashga olib keldi. Turkiya BRIKSga a’zo bo‘lish orqali Rossiya va Xitoy kabi davlatlar bilan iqtisodiy hamkorlikni oshirishga va Yevropa Ittifoqi va Osiyo o‘rtasida savdo ko‘prigi bo‘lishiga umid qilmoqda.
BRICS o‘zini G‘arb hukmronlik qiladigan institutlarga, ayniqsa Jahon banki va Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) kabi tashkilotlarga muqobil sifatida ko‘rsatadi. BRIKSga a’zolik Turkiyaga ushbu tashkilotlar orqali moliyalashtirish imkoniyatlarini kengaytirish, shuningdek, siyosiy va savdo aloqalarini rivojlantirish imkoniyatlarini berishi mumkin.
BRIKSning asosiy faoliyatidan biri bu jahon iqtisodiyotini de-dollarizasiya qilishga ko‘maklashishdir. Ishtirokchi davlatlar AQSh dollariga qaramlikni kamaytiradigan xalqaro to‘lovlarning muqobil mexanizmlarini yaratish ustida faol ishlamoqda. Bunga milliy valyutalarda o‘zaro hisob-kitoblar tizimini rivojlantirish, umumiy to‘lov tizimini yaratish va BRIKSning yagona valyutasini joriy etish imkoniyatlarini muhokama qilish kiradi.
