Markaziy Osiyo shaharlarida urbanizasiya sur’atlari qanday o‘smoqda — tafsilotlar
- Жанр: Yangiliklar
- Смотрели: 14
- Формат: mp4
- Дата релиза: 28-03-2024, 15:58
Shahar aholisining o‘sishi, o‘z navbatida, muhandislik loyihalari (energiya va suv ta’minoti, issiqlik ta’minoti, transport va boshqalar), ijtimoiy infratuzilma (qulay muhit va boshqalar) va raqamli boshqaruv texnologiyalariga sarmoyalarni ko‘paytirishni talab qiladi.
Markaziy Osiyoda shahar infratuzilmasini modernizasiya qilish va qurish tizimli muammo bo‘lib, ahamiyati jihatidan mintaqadagi suv va energiya resurslarini samarali boshqarish bilan solishtirish mumkin.
Etarlicha rivojlanmagan infratuzilma ishlab chiqarish quvvatlari, iqtisodiyot va ijtimoiy farovonlikning o‘sishini jiddiy ravishda cheklaydi, shuningdek, atrof-muhit kabi turli xil xatarlarni boshqarishni murakkablashtiradi. Mintaqada shaharlarning aholisi va maydoni o‘sib bormoqda, biroq, bu jarayon tegishli barqaror shahar rivojlanishi bilan birga kelmaydi.
Markaziy Osiyoning yirik shaharlarida ko‘pincha hududlarning tartibga solinmagan rivojlanishi kuzatiladi. Bunday urbanizasiya natijalari shahar mehnat bozorlariga bosimning oshishi, muhandislik infratuzilmasining degradasiyasi, iqlim o‘zgarishi, tabiiy ofatlar va ekologik tahdidlarga nisbatan yuqori zaiflikdir.
Masalan, Ostona, Olmaota, Bishkek, Dushanbe va Toshkent muntazam ravishda qishda havo sifatining yomonligi bo‘yicha jahon reytingida yetakchilik qiladi. Infratuzilmaning yomonlashuvi favqulodda vaziyatlar sonining ko‘payishiga olib keladi.
Markaziy Osiyoning issiqlik-energetika sohasida qator muammolar kuzatilmoqda. Bu issiqlik ishlab chiqarish uskunalari va issiqlik tarmoqlarining eskirishi va ularning standart xizmat muddatidan oshib ketishi bilan bog‘liq.
Masalan, Ridder shahrida (Qozog‘iston) 2022 yil noyabryoyida issiqlik elektr stansiyasida sodir bo‘lgan avariya tufayli texnogen favqulodda holat joriy etilgan edi. 2023 yil bahorida shahar aholisining o‘sishi va poytaxtning faol rivojlanishi natijasida ichimlik suvi ishlab chiqarish bo‘yicha loyiha quvvatlarining yetishmasligi yuzaga keldi.
O‘zbekiston va Tojikistonda 2022—2023 yillarda kuz-qish mavsumida havo haroratining pastligi sababli elektr ta’minotida uzilishlar kuzatilgan. Bu ham suv ta’minotida uzilishlarga olib keldi.
Biroq, tez urbanizasiya nafaqat xavflarni, balki imkoniyatlarni ham yaratadi. Shuningdek, u bilim va texnologiyalarning tez tarqalishiga va shahar aglomerasiyasining sinergik ta’siriga yordam beradi. Umuman olganda, dunyo aholisining 57 foizi shaharlarda yashaydi va jahon yalpi ichki mahsulotining 80 foizini ishlab chiqaradi.
